PI (π) ဆိုေသာ ကိန္းေသ

ဆိုတာသခ်ၤာနဲ႔ ရူပေဗဒ ဘာသာရပ္မွာ အေရးပါတဲ့ ကိန္းေသ (constant) တစ္ခုပါ။ π ရဲ့တန္ဖိုးဟာ စက္၀ိုင္းတစ္ခုရဲ့ အ၀န္းပိုင္းအလွ်ား (circumference) နဲ႔ အခ်င္း (diameter) တို႔ရဲ့ အခ်ိဳးပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ စက္၀ိုင္းရဲ့ ဧရိယာနဲ႔ အခ်င္း၀က္ ႏွစ္ထပ္ကိန္း တို႔ရဲ့အခ်ိဳးလို႔ ေျပာရင္လည္း ရပါတယ္။

π ဆိုတဲ့သေကၤတကို 1706 ခုႏွစ္မွာ William Jones ဆိုတဲ့ သခ်ၤာပညာရွင္က စတင္ သတ္မွတ္ခဲ့ပါတယ္။ ၀ီလီယမ္ဂ်ံဳးေနာက္မွာ π ကို ဆက္လက္ ၿပီး developed လုပ္ခဲ့သူေတြကေတာ့ အြိဳင္လာ(Euler) နဲ႔ အာခိမိဒိ (Archimedes) တို႔ ျဖစ္ၾကပါတယ္။

ပမာဏအားျဖင့္ 3.14159 အနီးစပ္ဆံုးရွိပါတယ္။ π ဟာ သခၤ်ာ၊ရူပ၊သိပၸံနဲ႔ အင္ဂ်င္နီယာ ဘာသာရပ္ေတြမွာ အေရးပါတဲ့ ကိန္းေသတစ္ခုပါ။ ဒါေပမယ့္ π ဆိုတာ irrational ကိန္းတစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။ irrational ဆိုတာက အပိုင္းကိန္းအသြင္ ေျပာင္းလဲလို႔ မရတဲ့ကိန္းေတြကို ေခၚပါတယ္။ သူ႔ကို ဒသမကိန္းအျဖစ္သာ ေဖၚျပ ႏိုင္ပါတယ္။ အဆံုးလည္းမရွိ၊ ျပန္လည္းမထပ္တဲ့ ဒသမကိန္းေတြဟာ irrational ျဖစ္ပါတယ္။

π ရဲ့တန္ဖိုးကို လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း ၃၀၀၀ ေက်ာ္ကတည္းက ေတြ႔ရွိခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ စတင္ေတြ႔ရွိသူေတြ ကေတာ့ အီဂ်စ္လူမ်ိဳးေတြနဲ႔ ေဘဘီလံု လူမ်ိဳးေတြလို႔ဆိုပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ စတင္ေတြ႔ရွိစဥ္အခါက π ကို irrational မဟုတ္ပဲ rational ရယ္လို႔ သတ္မွတ္ခဲ့ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ π =²²⁄₇, ²²³⁄₇₁, ³⁵⁵⁄₁₁₃, ... လို႔ သတ္မွတ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒါေတြက π ရဲ့တန္ဖိုးကို rationalized လုပ္ထားတဲ့ အနီးစပ္ဆံုး တန္ဖိုးေတြသာ ျဖစ္ၿပီး 1800ခုႏွစ္ ေနာက္ပိုင္းကာလေတြမွာ π ကို irrational အျဖစ္ လက္ခံထားပါတယ္။

π ဆိုတဲ့ သေကၤတက ဂရိစာလံုးျဖစ္ပါတယ္။ perimeter လို႔ အဓိပၸါယ္ရတဲ့ ဂရိစာလံုး "περίμετρος" ကေန ဆင္းသက္လာခဲ့တာပါ။ π ကို irrational အျဖစ္လက္ခံထားၿပီး ေနာက္ပိုင္းမွာ rational အျဖစ္ သက္ေသျပႏိုင္ ဖို႔ သခ်ၤာပညာရွင္ေတြ π ရဲ့ေနာက္ဆက္တြဲ ဒသမကိန္းေတြကို ဆက္လက္ရွာေဖြ ခဲ့ရာမွာေတာ့ ယေန႔ကာလမွာ ကိန္းလံုးေပါင္း ဘီလီယံခ်ီ ခဲ့ပါၿပီ။ ဒါေပမယ့္ အဆံုးမသတ္ႏိုင္ခဲ့ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ π ဟာ ယေန႔ အခ်ိန္ထိ irrational အျဖစ္သတ္မွတ္ထားဆဲပါ။ π ရဲ့ ဒသမကိန္းေတြကို အလံုးတစ္သိန္း အထိကိုေတာ့ ဒီေနရာမွာ ၾကည့္ႏိုင္ပါတယ္။ PI သီခ်င္းတဲ့ ဒီေနရာမွာ နားေထာင္ႏိုင္ပါတယ္။

March 14 ရက္ကိုလည္း Pi Day ပါတဲ့။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ က်င္းပစရာ အထိမ္းအမွတ္ ေန႔တစ္ခုေတာ့ ရျပန္ၿပီေပါ့။